हस्त दुग्ध प्रक्रियेमध्ये हाताने दुध काढणे दुध यंत्राने दुध काढणे या सर्व क्रिया निरोगी असाव्यात. दुध काढण्याची क्रिया अत्यंत काळजीपूर्वक व्हावी पण त्यासाठी काही नियम पाळणे महत्वाचे आहे. जर गाईचे...

दुधाळू गाईंना संरक्षण आणि आराम साठी आनंदी वातावरण निर्माण होईल असे आरामदायी, आरोग्यपूर्ण, सर्व हवामानांत त्यांचे रक्षण करतील असे निवारा-गोठे बांधावेत

थंडीच्या ताणाचे व्यवस्थापन आतापर्यंत आपण दुभत्या गाई म्हशींचे उन्हाळ्यातील ताणापासून होणाऱ्या त्रासापासून तसेच दुध उत्पादनातील तफावत ई. चा अभ्यास करीत आलो आहोत. परंतु थंड वातावरणाच्या परिणामापासूनही दुभत्या गायीम्हशींचे संरक्षण करणे...

यशस्वी दुग्ध उत्पादन (Dairy Production)  शेतीला पूरक असा दुग्धव्यवसाय दिवसेंदिवस वाढत आहे. वास्तविक देशाच्या वाढत्या लोकसंखेनुसार आहारात पुरेसे घटक मिळणे अत्यावश्यक आहे. स्वच्छ दुध हे एक प्रकारचे परीपूर्ण अन्न आहे,...

जनावरांचे संगोपन करत असतांनी त्यांच्या पैदासीच्या नोंदीला फार महत्व असते. पैदासीच्या नोंदी (Animal breeding records) ठेवण्याकरीता आवश्यक मुद्दे पुढीलप्रमाणे, जातीवंत जनावराच्या आनुवंशिकतेबद्दल परिपूर्ण माहिती मिळते. जनावरांचे आनुवंशिक दुग्धोत्पादन क्षमता समजते...

प्रसूत गाईचा चीक (कोलोस्ट्रम) म्हणजे काय? चीक (कोलोस्ट्रम) म्हणजे प्रसूत झाल्यावर गाईने सतत तीन दिवस पान्ह्यांतून दिलेले दूध. नवजात वासरांसाठी दिलेले “अद्भूत जीवनामृत” हे त्याचे केलेले वर्णन अत्यंत सार्थ आहे....

गेल्या १० वर्षांत दुग्धव्यवसायात भारताची आवड वाढली आहे. चांगली उपकरणे आणि पशुंच्या उत्तम जातीसह हजारो नवीन डेअरी फार्म्स नव्याने सुरु झाले आहेत. तथापि, यापैकी अर्ध्याहूनही कमी डेअरी फार्म्स दीर्घकालीन टिकून...

दुधाळ जनावरांचे व्यवस्थापन ( Management of Dairy Cattle) 1. वासरांचा आहार  जन्मल्याबरोबर वासरास गायीचे पहिले दूध अर्थात चिक पाजणे अत्यावश्य़क आहे. कारण त्यातील रोग प्रतिबंधक घटकामुळे वासरांचे बालवयात होणा-या रोगांपासून...