तरुणाची किमया! नोकरी सोडून गीर दुधातून मिळवला तब्बल तिप्पट दर

काशीळ (सातारा) : दूध दरातील घसरणीमुळे शेतीपूरक असणारा दुग्ध व्यवसाय (Dairy business) अडचणीत आला आहे. यामुळे सद्यःपरिस्थितीत शेतकऱ्यांना तोटा सहन करावा लागत आहे. मात्र, एकसळ (ता. कोरेगाव) येथील विनोद शेलार (Vinod Shelar) या तरुण शेतकऱ्याने गीर गाईचे (Gir Cow) संगोपन करत या गाईच्या दुधाला (Cow’s Milk) तब्बल तिप्पटीपेक्षाही अधिक दर मिळवत आहे, तसेच या गाईच्या शेणापासून धूप, अगरबत्ती, दिवे यांची निर्मिती करत आहेत.

विनोद हे मुंबईत खासगी कंपनीत (Private company mumbai) नोकरीबरोबर अतिरिक्त उत्पन्नाची सोय म्हणून ते घरोघरी दूध वितरणाचे काम करायचे. त्या वेळी गावी एचएफ व जर्सी अशा सुमारे २० गायींचे संगोपन केले जायचे. त्या वेळी शेतकऱ्याला मिळणारा दर व ग्राहकांचे दर यातील तफावत जाणवायची. देशी दुधाला असलेली वाढती मागणी व बदलती बाजारपेठही विनोद अभ्यासत होते. या व्यवसायात चांगले ‘पोटॅंशियल’ आल्यानंतर त्यांनी नोकरी सोडून देशी गोपालन व्यवसाय करण्याचा निर्णय घेतला.

घराशेजारीच मोठ्या आकाराचा मुक्तसंचार पद्धतीचा गोठ्याची उभारणी केली. विनोद यांनी नोकरीतून मिळालेला ‘फंड’ व घरूनही अर्थसाह्य घेत गुजरात येथून गीर गायी टप्प्याटप्प्याने खरेदी केल्या. गोठ्यातही अनेक कालवडींची पैदास केल्याने त्यावरील मोठा खर्च वाचवला. दूधप्रक्रिया करण्यासाठी (पाश्चरायझेशन) २५० लिटर क्षमतेचे युनिट खरेदी केले. लहान-मोठी मिळून सुमारे १२० गीर देशी गायी केल्या असून, दैनंदिन २५० लिटर दुग्ध उत्पादन होत आहे.

तिप्पट दर

गीर गाईच्या दुधास चांगला दर मिळण्यासाठी बहुतांशी दूध मुंबई येथे पाठवले जात आहे. मुंबईत विविध सोसायट्यांत सुमारे २२५ वर ग्राहक तयार केले आहेत. सध्या एचएफ जातीच्या गाईच्या दुधाला २२ रुपयांच्या दरम्यान दर मिळत आहे. मात्र, विनोद यांना गीर गाईच्या दुधास सरासरी ११० रुपये दर मिळत आहे. घरपोच सेवेसाठी ‘पार्टटाईम’ करणाऱ्या मुलांद्वारे घरपोच विक्री व्यवस्था उभी केली आहे. कोरोनाच्या काळातही दुधास चांगली मागणी राहिली आहे.

शेलार फार्म नावाने ब्रँडिंग

गीर गाईच्या दुधास चांगली मागणी असते. गाईचे दूध काढल्यावर त्यांचे पाश्चरायझेशन युनिटमधून पाश्चरायझेशन केले जाते. दुधास प्लॅस्टिक पिशवीचा वापर न करता काचेच्या बॅाटल वापरल्या जातात, तसेच या दुधाचे ‘शेलार फार्म’ या नावाने ब्रँडिंग पॅकिंग करत काचेच्या बॅाटलमधून दूध पाठवले जाते.

शेणीपासून उत्पादित वस्तूची निर्यात

गीर गायीच्या शेणीस परदेशात मागणी असल्याचे कळल्यानंतर विनोद यांनी त्याचे उत्पादन घेण्यास सुरवात केली आहे. तूप, धूपकांडी, अगरबत्ती, दिवे यांची निर्मिती केली आहे. यातील प्रमुख वस्तू लॅाकडाउनपूर्वी काही परदेशातही निर्यात केली आहे. मात्र, लॅाकडाउनमुळे सध्या बंद असून, पुढील काळात निर्यात वाढणार असल्याचे त्यांनी सांगितले. विनोद यांनी मागील वर्षभरात ७० ते ८० किलोवर तूप निर्मिती केली असून, या तुपास किलोस २८०० ते ३००० रुपये दर मिळत आहे. या व्यवसायत कुटुंबातील सदस्यांची मोठी मदत होत असल्याचे विनोद सांगतात.

स्त्रोत: सकाळ, १३ जुलै २०२१