દૂધ આપતી ગાયો માં ઊર્જા ની આવશ્યકતાઓ

(આ ધોરણ મૂલ્યો, દૂધ આપતી ગાયો ને ખાવડાવાની પદ્ધતિ જે, લક્ષ્ય પોષણ કાર્યક્રમમાં ઉપયોગ માટે માર્ગદર્શિકા માં જણાવ્યું છે, જે જેકોબ્સ અને એન હાર્ગ્રીવેઝ દ્વારા સંપાદિત 3 જી આવૃત્તિ માંથી લેવામાં આવ્યું છે) ખોરાક એ ઊર્જાનો સ્રોત છે અને શરીરને જાળવવા, ફળદ્રુપતા અને દૂધ ઉત્પાદન જેવા કાર્યો માટે ઊર્જા જરૂરી છે. કેટલાક કાર્યો એવા છે જે શરીરના અસ્તિત્વ માટે જરૂરી છે અને એમાંથી થોડા એવા છે જે આનુષંગિક છે. ગાયનું શરીર ઊર્જાના ભાગલા નક્કી કરવા માટે સક્ષમ છે, જેમાંથી ટોચની પ્રાધાન્યતા જીવવા માટે છે જેમાંથી શારીરિક કાર્યોનું જાળવવું, પછી દૂધ ઉત્પાદન અને સંવર્ધન જેવા આનુષંગિક કાર્યો આવે છે. શરીરમાં ઊર્જાનું ચલણ એટીપી છે, જ્યારે ખોરાક ચયાપચય થાય ત્યારે તેનું સંશ્લેષણ કરવામાં આવે છે. વધારા ની ઊર્જા, ચરબી, પ્રોટીન, કાર્બોહાઇડ્રેટ્સના સ્વરૂપમાં સંગ્રહિત કરવામાં આવે છે જે પછી ચયાપચયના કાર્યો માટે એટીપીના સંશ્લેષણમાં વપરાય છે.

કોષ્ટક ૧: શરીરને જાળવવા માટે ગાયોમાં ઊર્જા ની આવશ્યકતાઓ

વજન (કિગ્રા) ઊર્જા ની આવશ્યકતાઓ
એમ જે/દિવસ
ટિપ્પણી
૧૦૦ ૧૭ ૬-૯ મહીના નું વાછરડું
૧૫૦ ૨૨
વાછરડી વખતે
૨૦૦ ૨૭
૨૫૦ ૩૧
૩૦૦ ૩૬ ગાભણ વાછરડી
૩૫૦ ૪૦
૪૦૦ ૪૫
લાક્ષણિક જર્સી ગાય અને ઉચ્ચ જાતિ
૪૫૦ ૪૯
૫૦૦ ૫૪
લાક્ષણિક એચ એફ ગાય અને ઉચ્ચ જાતિ
૫૫૦ ૫૯
૬૦૦ ૬૩

કોષ્ટક ૨: ગાય અને ભેંસની ગર્ભાવસ્થાના છેલ્લા ચાર મહિનામાં સરેરાશ દૈનિક ઊર્જાની આવશ્યકતાઓ

ગાભણ નો મહિનો વધારાની ઊર્જા
એમ જે/દિવસ
છઠ્ઠો
સાતમો ૧૦
આઠમો ૧૫
નવમો ૨૦

વિવિધ શારીરિક કાર્યોની ગાયને કેટલી ઊર્જાની જરૂર છે તે સમજવું એ ખેડૂત અને પશુચિકિત્સક માટે મૂળભૂત જ્ઞાન ધરાવે છે. ઊર્જા વિવિધ એકમો દરમિયાન માપવામાં આવે છે, જેમાં કુલ ઊર્જા એટલે કે જ્યારે ખોરાક બળી જાય ત્યારે તે ઊર્જા મુક્ત થાય છે. પરંતુ કુલ ઊર્જા એક ભ્રામક પગલું આપે છે કારણ કે તમામ સ્થૂળ ઊર્જા ઉપલબ્ધ ન હોઈ શકે કારણ કે ખોરાકમાં કેટલાક સંયોજનો પાચન અને રક્તમાં પાચક ભાગથી વિભાજિત થઈ શકતા નથી. ખોરાકમાં ઊર્જાને વર્ણવવા માટે વિવિધ શરતોનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, પરંતુ સૌથી સામાન્ય મેગા જ્યુલ્સ (એમજે) છે જે હંમેશા પ્રતિ કિલો ડ્રાય મેટરના આધારે પ્રતિબિંબિત થાય છે, કારણ કે ખોરાક અથવા ઘાસચારામાં પાણી, જોકે જીવંત રહેવા માટે જરૂરી છે, તે ઊર્જાનો સ્રોત નથી.

શરીરની સ્થિતિમાં ફેરફાર એક કિલો વજન વધારવા જોઈતી ઊર્જા(એમ જે) ની જરૂર
મોડું સ્તનપાન ૪૪
બચ્ચાં ના આપવાનો સમયગાળો ૫૫
વજન (કિગ્રા) ઊર્જા ની આવશ્યકતાઓ
એમ જે/દિવસ
ટિપ્પણી
૧૦૦ ૧૭ ૬-૯ મહીના નું વાછરડું
૧૫૦ ૨૨
વાછરડી વખતે
૨૦૦ ૨૭
૨૫૦ ૩૧
૩૦૦ ૩૬ ગાભણ વાછરડી
૩૫૦ ૪૦
૪૦૦ ૪૫
લાક્ષણિક જર્સી ગાય અને ઉચ્ચ જાતિ
૪૫૦ ૪૯
૫૦૦ ૫૪
લાક્ષણિક એચ એફ ગાય અને ઉચ્ચ જાતિ
૫૫૦ ૫૯
૬૦૦ ૬૩
પ્રવૃત્તિ માટે જરૂરી ઊર્જા: દરેક કિલોમીટર ચાલવાની પ્રવૃત્તિ માટે

ગાયને દરરોજ ૧એમજે ની જરૂર પડે છે

ગાયમાં ઊર્જાની આવશ્યકતાની ગણતરીનું ઉદાહરણ
૫૦૦કિગ્રા વજન માટે- દૂધની ઉપજ- ચરબી ૩.૪%, પ્રોટિન
૩.૨%, દિવસમાં એક કિ.મી. ની પ્રવૃત્તિ માટે,
શરીરની ઊર્જા જાળવવા- ૫૪ એમજે
દૂધ- ૪.૯× ૧૫= ૭૩.૫એમજે
પ્રવૃત્તિ- ૧ એમજે
કુલ= ૫૪+૭૩.૫+૧= ૧૨૮.૫ એમજે/ દિવસ
ધારો કે આ ગાયનું વજન ઓછું થઈ રહ્યું છે અને શરીરની સ્થિતિ
બનાવવા માટે, એક મહિનામાં ૪૪કિગ્રા વજન વધારવા માટે, એમ
જે ની આવશ્યકતાઓ- ૪૪×૪૪/૩૦ =૬૫એમ જે/દિવસ
વધારાનું ઊપર ઉપરાંત
૧૨૮.૫+૬૫= ૧૯૩.૫ એમ જે

વિવિધ ફીડ ઘટકો અને ઘાસચારાના ઊર્જાના મૂલ્યો મેળવવા માટે કૃપા કરીને https://www.feedipedia.org નો સંદર્ભ લો. જો ખેડુતો બજાર થી ઉપલબ્ધ ખોરાક વાપરે છે, તેઓએ ઉત્પાદકને ખોરાકની કિલો ડ્રાય મેટર દીઠ ઉપલબ્ધ ઊર્જા વિશે જાણકારી લેવી. ખેડૂત ખોરાક બનાવવા માટે ઉપલબ્ધ ઓનલાઇન સોફ્ટવેરનો પણ ઉપયોગ કરી શકે છે. ખોરાકની રચના કરતી વખતે, ઊર્જાની ઉપલબ્ધતાની ગણતરીમાં ચારાના ઘટકોનો પણ સમાવેશ કરવો.

તમને વાંચવું ગમશે: ગાયો નું કોલોસ્ટ્રમ પૂરક કોવિડ દર્દીમાં શ્વસન દુઃખ ધટાડે છે


લેખક

ડો. અબ્દુલ સમાદે
એમ.વી.એસ.સી., પી.એચ.ડી. (કેનેડા)

અનુવાદક

ડો. બટુલ અખુંજી
સલાહકાર પશુચિકિત્સક